recensie Carel Kraayenhof & Quirine Viersen

Het is de bedoeling dat dit nieuwe tango-ensemble naast het sextet van Kraayenhof blijft bestaan – het Sexteto Canyengue geldt als een van de beste tango-orkesten ter wereld en bestaat al zo’n twintig jaar. Dat kan ook gemakkelijk omdat het voor een groot gedeelte om dezelfde muzikanten gaat. Het Sexteto blijft een echt sextet met twee violen, twee bandoneóns, een contrabas en een piano. Het uitgangspunt voor dit nieuwe tango-ensemble is een strijkkwartet (twee violen, een altviool en een cello), aangevuld met een bandoneón, een contrabas en een piano. Met dit nieuwe ensemble wordt een langgekoesterde droom van Kraayenhof werkelijkheid. Dit nieuwe gezelschap biedt hem meer klankmogelijkheden. Bovendien heeft met name Piazzolla veel voor juist deze bezetting geschreven.

Kraayenhof wist de goedgevulde zaal gemakkelijk mee te krijgen op zijn reis naar Argentinië. Het publiek scheepte enthousiast in en klapte zich de handen van het lijf. De kleine zaal van de Oosterpoort was vol, de mensen zaten tot op de bovenste rijen. Ik had verwacht dat ik de halve tangoscene van Groningen zou tegenkomen, maar met veel moeite wist ik in de pauze en na afloop van het concert een paar tangodansers te ontwaren. Kennelijk haken tangodansers af als er alleen maar geluisterd kan worden. De mensen die wél aanwezig waren kregen waar voor hun geld. Als je op You Tube filmpjes van Carel Kraayenhof bekijkt, dan lijkt het haast een vanzelfsprekendheid: Kraayenhof die begint te spelen en die zijn gehoor overtuigt. Gisteravond kon iedereen zelf vaststellen hoe ‘vanzelfsprekend’ dat inderdaad allemaal bij Kraayenhof gaat. Kraayenhof komt op, speelt en vertrekt weer, en heeft dan in ieder hart het zaadje van de tango geplant. Ongeacht met wie of wat hij speelt.

Op het programma stonden werken van Piazolla, Kraayenhof en één werk van Bacalov. De beide delen voor en na de pauze hadden dezelfde opbouw. Elk deel bestond uit een afwisseling van stukken die gezamenlijk werden gespeeld en een solo van Quirine Viersen. In het eerste deel stond de suite centraal die Kraayenhof componeerde naar aanleiding van de aardbeving in China een paar jaar geleden (Suite Compasión, 2009). In deze suite hoor je vooral de invloed van Piazzolla op Kraayenhof. In het tweede deel waren de vier jaargetijden van Buenos Airos van Piazzolla het centrum (Cuatro Estaciones Porteñas, 1964-1970), gisteravond met verve gespeeld. Beide delen hadden als afsluiting een compositie die iets met een overleden vader te maken hadden. Voor de pauze was dat Te llevo en mi alma (‘Ik draag je mee in mijn ziel’ uit 2006), een ontroerende bolero die Carel Kraayenhof op Cuba schreef naar aanleiding van het overlijden van zijn vader. Kraayenhof speelde bij deze bolero zelf de pianopartij. Na de pauze, als laatste stuk, was dat (natuurlijk) Adiós Nonino (‘Vaarwel, opaatje!’ uit 1960) dat Piazzolla al improviserend componeerde nadat hij over de telefoon te horen had gekregen dat zijn vader was overleden (ja, en dan te bedenken dat dat laatste stuk op de kerkelijke inzegening van het huwelijk van kroonprins Willem-Alexander en prinses Maxima werd gespeeld waar waarschijnlijk ook een vader werd gemist….).

Het meest verrassend vond ik het stuk van Luís Bacalov (1933): de soundtrack van de Italiaanse film Il postino (de postbode). Filmmuziek dus. Tot mijn schaamte moet ik bekennen dat ik nog nooit van Bacalov had gehoord. Terwijl Bacalov in 1996 voor deze muziek een Oscar kreeg! Inmiddels weet ik dat Bacalov van origine een Argentijnse pianist is die ooit graag als klassiek pianist zijn brood wilde verdienen. Toen dat niet lukte ontdekte hij dat hij op een veel simpeler manier zijn geld kon verdienen, namelijk met het pianospelen in nachtclubs. Later ging hij ook arrangementen maken en muziek voor voornamelijk Italiaanse films componeren, ondanks dat hijzelf voortdurend riep dat hij dat niet kon en dat hij daar niet voor opgeleid was. Gelukkig had Bacalov altijd mensen om zich heen die zijn talent zagen en die vertrouwen in hem hadden. Het arrangement van gisteravond was wonderschoon en dromerig, haast nog mooier dan het origineel. Wat heerlijk dat iemand als Carel Kraayenhof zo’n stuk dan oppakt en op zijn programma zet!

Het hoogtepunt van de avond was ongetwijfeld Le grand tango (1982) van Piazzolla, de tweede solo van Quirine Viersen direct na de pauze. Viersen werd alleen begeleid door de piano. Juan Pablo Dobal is de nieuwe pianist van zowel het Sexteto als dit nieuwe tango-ensemble. Behalve dat hij een uitzonderlijk pianist is die een prachtige klank uit de vleugel wist te halen, viel hij gisteravond ook op door zijn bescheidenheid. Hij liet gisteravond vooral de strijkinstrumenten tot hun recht komen, soms zelfs ten koste van zijn eigen partij. Tijdens de tweede solo met Viersen kwam Dobal even helemaal los. Hij liet horen hoe swingend Piazzolla gespeeld kan worden. Viersen en Dobal waren volkomen aan elkaar gewaagd, want ook Viersen liet zich van haar meest gepassioneerde kant horen. De fluwelen klank van haar prachtige oude cello die de communicatie aanging met die geweldige pianotonen, wat een genot om naar te luisteren! Twee muzikanten vonden elkaar in een tango van Piazzolla! Quirine Viersen speelde overigens op een cello van Guarnerius uit 1715 die het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds haar in bruikleen heeft gegeven.

Ik heb mij de hele avond afgevraagd waarom zo’n beroemde celliste meespeelt in een tango-ensemble. Het geluid van de cello was vaak alleen maar onderdeel van het geheel, met een contrabas eronder en twee violen én een altviool er boven, mét nog een piano en een bandoneon. Het leverde wel vaak ontzettend mooie geluids’doorkijkjes’ op. Maar volgens Kraayenhof is dit de wens van Quirine: ze wilde meespelen in zijn ensemble. “Als muzikant heb ik mij nooit verbonden aan één componist of muzikale periode. Ik speel alle mooie muziek voor cello die door de eeuwen heen gecomponeerd is” zei ze ooit in een interview. Misschien is dit voor Viersen gewoon even speelkwartier, waarbij ze een kant van zichzelf kan laten horen die in de klassieke muziek niet aan bod komt.