Carel Kraayenhof schept bevrijding in beeld en muziek: ‘Liberación’

Dit interview stond 26 maart 2014 in het ‘Noord Hollands Dagblad’ – journalist: Hans Visser

Carel Kraayenhof is er al een jaar in stilte mee bezig en er wordt zelfs al gerepeteerd. Nu is hij zover dat ook de wereld het moet weten: met zijn ensemble en twee filmmakers creëert hij de voorstelling ’Liberación’. Een theaterproductie waarin beeld en muziek een eenheid vormen met als thema ’bevrijding’.
Logisch eigenlijk, zoals de bandoneonist en componist Kraayenhof vertelt: ,,Thuis hadden we een grammofoonplaat met de ’Ouverture 1812’. Die muziek vertelt hoe het leger van Napoleon in 1812 door de Russen wordt verslagen. Op de hoes stond een schilderij van zo’n veldslag uit die tijd. Die afbeelding liet precies zien wat die muziek vertelde, daardoor ging die muziek leven. Je zag wat je hoorde.’’
,,We leven in een visuele tijd. Iedereen combineert in het dagelijks leven muziek met beeld. Ik geloof dat film en muziek samen in het theater een prachtige spanning kunnen opleveren. De ene keer zal muziek de overhand hebben, dan weer zal het beeld de aandacht trekken.’’
Het Carel Kraayenhof Ensemble werkt hier samen met regisseur Jos Groenier en filmmaker Joost Gulien. Ze leverden hem bijvoorbeeld al beelden van het Italiaanse eiland Lampedusa, waar Kraayenhof sprekende muziek bij componeerde. ,,Het is de vissers van dat eiland verboden de Afrikaanse vluchtelingen te helpen die daar uit de Middellandse Zee aanspoelen. ’Niet helpen’ gaat tegen hun gevoel in, het is tegen hun traditie. De voorouders van die vissers verkeerden immers in dezelfde situatie.’’
Het zijn beelden die passen bij het thema, want Kraayenhof maakt geen muziek zonder meer. ,,We zijn zo’n beetje overal in de wereld geweest en overal zie je uit een drang naar vrijheid nieuwe muziek ontstaan. Dat zag je vroeger bij de Ieren, maar ook nu bij de Cubanen. Over die muzikale bevrijding gaat ’Liberación’. Muziek met het elan iets nieuws, iets beters te willen bereiken.’’
,,Daarom heb ik ook een stuk geschreven dat is geïnspireerd op Tula, de leider van de slavenopstand op Curaçao in 1795. Die man beriep zich op de idealen van de Franse Revolutie: vrijheid, gelijkheid en broederschap. Op basis daarvan hadden de slaven op Haïti al de vrijheid gekregen. Als je zoals wij, veel reist doe je ook veel indrukken op.’’
Kraayenhof laat een stukje muziek horen. Het langzame thema van Alex North uit de film over de Romeinse slaaf Spartacus verbindt hij met Tula. Het werd een milonga, melancholiek gekleurd door strijkers en de bandoneon. Ongemerkt wordt de sfeer Iers als het instrument de klank van ’pipes’, doedelzakken laat meespelen. ,,Ook die klank ontstaat door net aanblazen van ’tongen’. Je wordt beïnvloed door de mensen het landschap. Je voelt wat het is om daar te zijn.’’
De basis van dat alles blijft het muzikale idioom van de tango. Zo voegde hij ook het stuk ’Libertango’ toe, een stuk van zijn leermeester Astor Piazzolla, maar door Kraayenhof zelf bewerkt in de stijl van zijn andere muzikale vader: Osvaldo Pugliese.
,,Verwacht niet een al te serieuze avond. Er zit beslist humor in en ook optimisme. Kijk maar eens hoe de mensen juist in landen waar de mensen wat problemen hebben ongelooflijk goed kunnen improviseren. Argentijnen zijn daar meesters in en ook in Indonesië kunnen ze daar wat van.’’
Eind dit jaar wordt de eerste try-outs gespeeld en beging 2015 gaat ’Liberación’ in première. Voor die tijd moet er nog wel wat worden geïnvesteerd. Lastig, want er is geen subsidie en omdat het iets heel nieuws betreft zijn de theaters wat afwachtend met het boeken van de voorstelling. Om dat geld toch bij elkaar te krijgen werkt hij volgens het systeem van crowdfund. Dat wil zeggen: wie aan het project doneert krijgt daar iets bijzonders voor terug, variërend van bijvoorbeeld een uurtje sporten met Carel tot en met een nieuwe compositie, opgedragen aan de sponsor. Lukt dat?
,,Ik zal me deze zomer niet vervelen en dat schrijven op bestelling is ook helemaal niet zo gek, leuk zelfs. Componisten als Mozart en Beethoven lééfden daarvan.’’

foto: Jos van der Voet